Na de vorige afleveringen van Vraag & Verander weet je dat gedragsverandering begint bij het begrijpen van (ongewenst) gedrag en de basisbehoeften die daaronder liggen. Elke vorm van weerstand vraagt om een eigen aanpak. Hoe buig je bijvoorbeeld weerstand om tegen de boodschapper?
Heb jij binnen de verbeteropgave rond informatiehuishouding een veranderverantwoordelijkheid? Dan sta je dagelijks voor een uitdaging: hoe krijg je mensen mee in een verandering zonder dat ze direct in de weerstand schieten? Dat kan lastig zijn, vooral als jij degene bent die de boodschap moet overbrengen.
Gelukkig zijn er effectieve technieken om reactance – de neiging om tegen een boodschap in te gaan als we het gevoel hebben dat onze vrijheid bedreigd wordt – om te buigen. Laten we eens kijken naar drie krachtige strategieën die je hierbij kunnen helpen.
Techniek 1: Depersonalisatie – Maak het niet persoonlijk
Een beproefde manier om weerstand te verminderen is door jezelf als boodschapper naar de achtergrond te verplaatsen. Dit noemen we depersonalisatie. Het idee is simpel: je geeft je doelgroep minder het gevoel dat jij degene bent die hun vrijheid of autonomie inperkt.
Hoe doe je dat in de praktijk? Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Dit zijn nu eenmaal de regels.” Of “Ik doe ook maar mijn werk.” Door de boodschap zo te formuleren, voorkom je dat eventuele negatieve gevoelens over de verandering zich op jou als persoon richten.
Een andere tactiek is om de ontvanger van de boodschap te depersonaliseren. In plaats van direct tegen iemand zeggen "Je moet recyclen", leg je de nadruk op het feit dat recyclen belangrijk is. Dit kan de weerstand verminderen omdat het minder persoonlijk voelt.
Maar let op: gebruik deze techniek met mate. Op de lange termijn is het vaak beter om te kiezen voor positieve gedragsveranderingstechnieken waarmee je een goede relatie opbouwt met je doelgroep.
Techniek 2: Gelijken als afzender – Laat ‘peers’ het woord doen
Een tweede effectieve strategie is het inzetten van mensen die lijken op je doelgroep. We zijn nu eenmaal eerder geneigd te luisteren naar mensen met dezelfde ervaringen en twijfels.
Stel je voor dat je een nieuwe werkwijze wilt introduceren op de afdeling. In plaats van zelf alle presentaties te geven, kun je collega’s uit het team vragen om hun ervaringen te delen. Zij zijn vaak veel overtuigender dan jij als leidinggevende, omdat ze dezelfde dagelijkse realiteit delen.
Deze aanpak werkt omdat we ons makkelijker kunnen identificeren met ‘gelijken’. Zij begrijpen onze zorgen en kunnen daar beter op inspelen. Bovendien voelt het minder als een opgelegde verandering van bovenaf.
Techniek 3: Gelijkenissen benadrukken – Zoek de verbinding
Tot slot kun je als boodschapper zelf de nadruk leggen op wat jou verbindt met je doelgroep. Dit principe werkt via wat in de psychologie ‘liking’ wordt genoemd: we vinden mensen die op ons lijken leuker, en we zijn eerder geneigd mee te gaan in verzoeken van mensen die we aardig vinden.
Hoe pas je dit toe? Zoek actief naar overeenkomsten tussen jou en je team. Dit kunnen gedeelde ervaringen zijn, maar ook simpele dingen als dezelfde hobby’s of een vergelijkbare achtergrond. Als je bijvoorbeeld een verandering moet doorvoeren in een bepaalde afdeling, kun je zeggen: “Net als jullie heb ik ook jarenlang in deze rol gewerkt, dus ik begrijp de uitdagingen die we tegenkomen.”
Let wel op dat je oprecht blijft. Geforceerde overeenkomsten kunnen averechts werken. Het gaat erom dat je een echte connectie maakt en laat zien dat je begrijpt waar je team doorheen gaat.
Toepassing in de praktijk
Voor informatieprofessionals en leidinggevenden bieden deze inzichten waardevolle handvatten bij het doorvoeren van veranderingen. Of het nu gaat om de implementatie van een nieuw systeem, een reorganisatie of een cultuurverandering, de manier waarop je communiceert kan het verschil maken tussen weerstand en medewerking.
Begin met het zorgvuldig formuleren van je boodschap. Gebruik depersonalisatie waar mogelijk om de focus weg te halen van jou als boodschapper. Identificeer vervolgens ‘gelijken’ binnen je team die als ambassadeurs kunnen optreden voor de verandering. Hun stem kan vaak krachtiger zijn dan die van het management.
Investeer ook tijd in het leren kennen van je team. Zoek naar gedeelde ervaringen of interesses die je kunt benadrukken om een gevoel van verbondenheid te creëren. Dit kan helpen om een basis van vertrouwen te leggen, waardoor mensen meer open staan voor je boodschap.
Tot slot, vergeet niet dat verandering een proces is. Blijf in gesprek, luister naar zorgen en pas je aanpak aan waar nodig. Door bewust om te gaan met hoe je je boodschap brengt en wie deze overbrengt, kun je als informatieprofessional of leidinggevende de weg effenen voor succesvolle veranderingen. Het vraagt misschien wat extra voorbereiding, maar de resultaten – minder weerstand en meer betrokkenheid – zijn de moeite meer dan waard.