Vraag & Verander: hoe ga ik om met weerstand van collega’s?
In de rubriek ‘Vraag & Verander’ behandelen we elke maand een veel gestelde vraag over gedragsverandering binnen de informatiehuishouding. De vraag die we regelmatig krijgen is: hoe ga ik om met weerstand van collega’s?
Het allerbelangrijkste bij het omgaan met weerstand is begrijpen dat mensen van nature niet beïnvloed willen worden. Weerstand is dus een gezonde reactie van mensen op iets wat ze oncomfortabel vinden.
Het is irritant, zo’n collega die meteen ‘op zwart gaat’ bij één van jouw goede ideeën. En het is volkomen begrijpelijk dat jij je meteen schrap zet voor extra uitleg, een motiverende elevator pitch of zelfs een besluit van hogerhand om toch door te kunnen, want we denken dat we anderen op die manier in beweging krijgen. Maar wat zou je zelf doen als iemand tegen je aan blijft duwen? Je aan de kant laten zetten of terugduwen? Met duwen los je dit dus niet op. Sterker nog, de kans is groot dat je nog meer weerstand veroorzaakt en geen stap verder komt. En eigenlijk weet je dit ook.
Weerstand begrijpen en herkennen is de kern van gedragsverandering. Omgaan met weerstand doe je door (het liefst vooraf) in de basisbehoefte te voorzien die eronder ligt. En het goede nieuws is dat er ‘maar’ drie vormen van weerstand en basisbehoeften zijn. Als je hier rekening mee houdt, herstel je de balans en kun je met de ander in de juiste richting bewegen.
Reactance
Dit is de meest primaire vorm van weerstand (ook wel bekend als opstandigheid) en is tegen beïnvloeding of de beïnvloeder gericht. Als jij deze reactie krijgt op een voorstel of idee wekt jouw boodschap verontwaardiging en boosheid op en dit herken je aan passief agressieve of recalcitrante reacties. De zogenaamde hakken in het zand. Het wordt echt ervaren als een vorm van vrijheidsberoving.
De basisbehoefte die onder deze weerstand ligt is autonomie. Je hebt ongetwijfeld meteen beeld bij zo’n reactie. Geen beeld? Gebruik dan bij een volgend verzoek aan een collega het woord ‘moeten’ en voila…daar is reactance! De ‘ik moet helemaal niets’ reactie.
Scepticisme
Deze vorm van weerstand is tegen de boodschap gericht en uit zich in tegenspraak en twijfel. Bij deze weerstand is er een basisbehoefte aan zekerheid. Een mooi voorbeeld van scepticisme is het bekende filmpje van Frans Bromet in 1998 over de komst van de mobiele telefoon. Typische reacties op de vraag of mensen een mobiele telefoon hebben waren toen:
- Ik zie er het nut niet van in
- Ik vind het niet belangrijk om altijd bereikbaar te zijn
- Als ik ergens strand is er vast wel een boer met een telefoon
- Ik vind onderweg bellen niet nodig
- Het lijkt me helemaal niet fijn om steeds gebeld te kunnen worden
- Als ze me willen bereiken kunnen ze dat met een brief doen
Maar ondanks al deze reacties is de mobiele telefoon al jaren niet meer weg te denken uit ons leven.
Inertia
Bij inertia uit de weerstand zich in passiviteit. Het is weerstand tegen de verandering. Wel willen, maar niet doen. Mensen handelen uit gewoonte en willen dit blijven doen omdat een verandering meer energie kost. De basisbehoefte die onder deze reactie ligt is energiebehoud. Een mooie illustratie van inertia is onderstaand plaatje. Collega’s zeggen dat ze jouw plan geweldig vinden. Het lijken dé ambassadeurs van jouw idee, MAAR ze zeggen ook dat ze er nu (nog) geen tijd voor hebben. Dan is er sprake van inertia.
Als je eenmaal herkent met welke weerstandvorm je te maken hebt kun je heel gericht verschillende weerstandstechnieken inzetten. Dat is een techniek waarmee je voorziet in een basisbehoefte. Je kunt hiermee weerstand ombuigen, maar ook voorkomen. Bij het inzetten van technieken is het goed te weten dat de basisbehoeften met elkaar samenhangen. Als je scepticisme ervaart is er (op de achtergrond) ook sprake van reactance en als je intertia ziet is er ook sprake van reactance en scepticisme. Daarom is inertia de meest complexe weerstandvorm.
Om weerstand om te buigen of voorkomen kun je:
- Weerstand erkennen om in (meer) autonomie te voorzien
- Garanties geven om zekerheid te bieden
- Kleine herinneringen bedenken die gemak bieden en daarmee voorzien in energiebehoud (denk aan een sticker op een laptop die je eraan herinnert wat een goede bestandsnaam is)
Vind je dit te veel gedoe? Zorg er dan in ieder geval voor dat je bij iedere verandering vooraf iets langer nadenkt over jouw veranderaanpak en -communicatie. En check of er voldoende aandacht is voor de basisbehoeften aan autonomie, zekerheid en energiebehoud. Voorkomen is echt altijd beter dan genezen!